Publikacja współfinansowana przez Wydział Inżynierii Zarządzania Politechniki Poznańskiej

Główną hipotezą książki jest twierdzenie, że struktura wypowiedzi pacjentów, poprzez które ujawniają się czy manifestują różnorodne urojenia, omamy i inne objawy schizofrenii, jest bardzo podobna do struktury opowieści mitycznych, poprzez które z kolei manifestują się „urojenia” i „omamy” doświadczane przez bohaterów tych opowieści będących specyficznymi alter ego autorów opowieści mitycznych. Nadto okazuje się, że struktura wypowiedzi pacjentów jest też bardzo podobna do struktury wielu obrzędów, rytuałów czy świąt funkcjonujących w kulturze magicznej bądź kulturach w niej mocno osadzonych czy zakotwiczonych. Podobnie, jak poprzez opowieści mityczne, również poprzez struktury obrzędów, rytuałów czy świąt kultury magicznej manifestują się doświadczane przez ich uczestników „urojenia” i „omamy”. Inaczej mówiąc, struktura wypowiedzi pacjentów niejako „powtarza”, w znacznym zakresie, strukturę opowieści mitycznych oraz strukturę obrzędów, rytuałów oraz świąt kultury magicznej.

Artur Dobosz – dr hab., wykładowca Politechniki Poznańskiej, pracuje w Pracowni Humanistyki i Komunikacji Interpersonalnej w Zarządzaniu. Autor książek: Symbol i istnienie (1993), Tożsamość metamorficzna a komunikacja językowa (2002). Opublikował kilkadziesiąt artykułów z filozofii i teorii kultury. W niniejszej monografii modyfikuje pod pewnymi istotnymi względami, rozwija oraz stara się pokazać aplikacyjną aktualność koncepcji Jana Mazurkiewicza, jednego z zapomnianych współtwórców „humanistycznego nurtu” psychiatrii polskiej.

Publikacja dofinansowana przez Wydział Historyczny Uniwersytetu Gdańskiego

Problematyka źródeł sztuki jest bez wątpienia tak obszerna i wieloaspektowa, że pokusa podjęcia takiego tematu może uchodzić za wyraz intelektualnej pychy. W rzeczywistości proponowane w tej książce rozważania na temat rozmaitych źródeł sztuki pozbawione są iluzorycznego planu wyczerpującego przedstawienia tego zagadnienia. Zamysł jest skromniejszy, bo w istocie zakłada prezentację projektu obejmującego dwie kwestie odnoszące się do pochodzenia sztuki. Po pierwsze, aplikację metody genealogicznej zorientowanej antropologicznie. Po drugie, próbę wskazania źródeł sztuki w różnych momentach pradziejów europejskich wyobrażeń na ten temat przy zastosowaniu rozmaitych metod rekonstrukcji dostępnych na gruncie nauk humanistycznych. Jest to zatem praca z zakresu antropologii najstarszych idei ilustrujących procesy przechodzenia od rękodzieła i rytualnych praktyk do sztuki. Sądzę, że proponowane ustalenia znajdą życzliwą recepcję i staną się użyteczne dla refleksji z zakresu najstarszych dziejów estetyki, estetyki transkulturowej, historycznej filozofii i teorii sztuki oraz archeologii.

Fragment Wstępu

Marta Kładź-Kocot, Dwa bieguny mitopoetyki. Archetypowe narracje w twórczości Johna Ronalda Reuela Tolkiena i Stanisława Lema,

Seria: Mity i Humanistyka

Publikacja dofinansowana przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego

Fragment Wstępu:
„W tej książce chcę szczególnie podkreślać odniesienia tekstów Parnickiego do tej historii opowiedzianej, jaką są mity. Niczego innego nie robią jego powieści. Taka lektura wymaga ciągłego poszukiwania i gotowości na rewizję. Wymusza nawet autorefleksję nad własną refleksją, choćby po to, by w żadnym momencie nie uwierzyć, że ma się rację. Jest tym, co Chozroes, bohater Słowa i ciała, opisuje tak:

[…] piszę bowiem, nie aby prawdę przez siebie poznaną utrwalić, tylko by ku prawdzie, której nie znam, dotrzeć. Gromadzę tysiące i tysiące słów. Nie! Źle się wyraziłem: gromadzę; lepiej: kopię. Te tysiące i tysiące słów z głębin siebie wydobywam, rzucam je na pergamin; nie to przecież, co już jest na pergaminie, stanowi cel mego kopania: słowa te, krocie słów, to coś, z czego muszę się wyzwolić, by dokopać się – do czego? Nie wiem. Gdybym wiedział, może bym wcale nie zaczynał kopania lub dawno bym go poniechał. [T. Parnicki, Słowo i ciało. Powieść z lat 201–203, IW PAX, Warszawa 1959, s. 203.]

Nie wolno ani na chwilę zapomnieć, że on do prawdy dąży, a nie ją osiąga. Poznanie jako działanie jest niekończącym się procesem, w którym zmienia się poziomy, modele, narzędzia, a prawda wciąż pozostaje niepewna. Niemniej praca w to poznanie włożona i uczynione na niej postępy są największą nagrodą.
Odniesienia do mitu tworzą oś konstrukcyjną niniejszej książki. Podjęta refleksja obejmuje narracje mityczne osadzone w kryteriach wąskiego rozumienia tego pojęcia, a uwaga skupia się przed wszystkim na roli mitologii różnych kultur w twórczości interesującego mnie tutaj autora. Zgodnie z tym założeniem poszczególne rozdziały pracy różni przede wszystkim sposób widzenia „świętych opowieści” w utworach Parnickiego.”

Recenzje:

Praca zachowuje problemową i metodologiczną spójność, pozwalającą uznać ją nie za zbiór szkiców, lecz monografię zagadnienia. Gołuński nie poprzestaje na skatalogowaniu motywów proweniencji mitologicznej, nie kończy również na wskazaniu i objaśnieniu źródeł zapożyczenia (co też jest istotne, ponieważ Parnicki najchętniej odwoływał się do mało znanych wątków). Przede wszystkim autor pracy opisuje szczegółowo różnorakie strategie, za pomocą których bohaterowie powieści wykorzystują do swoich celów przywołane wątki i motywy.

Z recenzji wydawniczej dr hab. Krzysztof Uniłowskiego, prof. UŚ.

Mirosław Gołuński czyta twórczość Parnickiego poprzez obecność w niej wątków i motywów mitycznych, ukazując tym samym różne formy reinterpretacji mitów przez pisarza oraz różne sposoby ich sfunkcjonalizowania w literaturze. […]
Książka kierowana jest do interdyscyplinarnych kręgów odbiorców. Przede wszystkim do odbiorców profesjonalnie zajmujących się twórczością Parnickiego, ale także do tych zainteresowanych funkcjonowaniem mitów w kulturze.

Z recenzji wydawniczej dr hab. Elżbiety Konończuk, prof. UwB.

Nota o autorze:

Mirosław Gołuński (ur. 1973) – dr, adiunkt w Katedrze Literatury Powszechnej i Komparatystyki Instytutu Filologii Polskiej i Kulturoznawstwa Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. W swoich badaniach zajmuje się związkami między literaturą a historią, filozofią i wytwarzanymi w ich obrębie mitami, szczególnie interesuje go literatura polska od XIX do XXI w. oraz kultura popularna (zwłaszcza kino). Jest autorem około 20 artykułów, publikowanych w książkach i czasopismach oraz współredaktorem 3 tomów z serii „Mity, mitologie, mityzacje – nie tylko w literaturze”.